Klaus Meschkat (1935)
Klaus Meschkat (29 oktober 1935, Berlijn) is een Duitse socioloog en emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Hannover (1975-2000). Hij behaalde zijn doctoraat aan de Vrije Universiteit van Berlijn (FU) en was gasthoogleraar aan de New York University en de Colombiaanse universiteiten van Medellín en Cali. Daarnaast is hij werkzaam geweest aan de Chileense Universiteit van Concepción. Tijdens zijn lange academische en intellectuele carrière heeft Meschkat een aantal uitgebreide projecten geleid, waarin hij machtsverhoudingen en sociale bewegingen in verschillende Latijns-Amerikaanse landen analyseerde.
Onderzoeksassistent aan de Vrije Universiteit
Studie
Klaus Meschkat was student filosofie aan het Georg-Herwegh-Gymnasium in Berlijn. Hier werd hij door de Duitse filosoof Rudolf Schottlaender aanbevolen voor de Duitse Nationale Academische Stichting. In 1954 begon hij met zijn studie sociologie en Oost-Europese geschiedenis aan de Vrije Universiteit van Berlijn. In deze periode sloot hij zich aan bij de Duitse Socialistische Studentenbeweging (SDS) en werd hij redacteur bij het theoretische tijdschrift Standpunkt. Drie jaar later in 1957 werd hij voorzitter van de Algemene Studentencommissie (AStA). Van 1958 tot 1959 was hij voorzitter van de Vereniging van Duitse Studentenverenigingen (VDS). In 1965 promoveerde hij tot doctor in de filosofie. Hij promoveerde met het proefschrift ‘De Commune van Parijs van 1871 zoals weerspiegeld in de Sovjetgeschiedschrijving’.
Onderzoeksassistent aan de Vrije Universiteit
Tot 1968 werkte Meschkat als onderzoeksassistent aan het Oost-Europa Instituut van de Vrije Universiteit. In 1967 was Klaus Meschkat een van de oprichters van de Republikeinse Club in West-Berlijn. Deze links georiënteerde vereniging maakte deel uit van de buitenparlementaire oppositie (APO) in de Bondsrepubliek Duitsland. In deze periode gaf hij onder andere college aan de flamboyante studentenleider Rudi Dutschke, met wie hij ook bevriend raakte. Studiereizen brachten Meschkat naar verschillende landen in Zuid-Amerika. Tussen 1970 en 1974 deed hij een tijdlang onderzoek in Colombia. Sinds 1975 was hij professor aan het Instituut voor Sociologie van de Universiteit van Hannover.
Onderzoek in Latijns-Amerika
Tijdens zijn loopbaan deed Meschkat vooral onderzoek naar de machtsverhoudingen en sociale bewegingen in Zuid-Amerikaanse landen, zoals Colombia, Chili, Bolivia en het Midden-Amerikaanse Nicaragua. Hij analyseerde de milieubeweging in Colombia en onderzocht het beleid van de Wereldbank ten aanzien van kleine boeren. Daarnaast bestudeerde hij de internationale arbeidersbeweging. Over het algemeen omvat zijn onderzoeksgebied de hele politieke sociologie van ontwikkelingslanden in Latijns-Amerika. Meerdere keren is Meschkat gasthoogleraar geweest aan de universiteiten van Medllín en cali (colombia), de Universiteit van Concepción (Chili), en de Universiteit van New York.
Staatsgreep in Chili
Op 11 september 1973 werd de Chileense socialistische president Salvador Allende, tijdens een militaire staatsgreep onder leiding van de rechtse generaal Augusto Pinochet afgezet. Allende kwam hierbij waarschijnlijk door zelfmoord om het leven. Vervolgens werden de universiteiten in Chili gezuiverd van alle linkse elementen. Ook Klaus Meschkat werd hiervan slachtoffer en zat een paar weken gevangen. Na zijn vrijlating moest hij het land net zoals veel andere socialisten verlaten. In het werk van Klaus Meschkat nam het marxisme altijd een centrale plaats in. Hij schroomde echter niet om kritiek te uiten op de bureaucratische, autoritaire en centralistische uitwassen, binnen het officiële ‘Sovjetmarxisme’ en het antidemocratische partijapparaat.
Communistische Internationale
In 1988 ontving Klaus Meschkat een academische beurs van één jaar van de Volkswagen Foundation, voor een boekproject over Colombia in de jaren twintig. Van 1999 tot 2007 was hij co-coördinator van een Duits-Russisch onderzoeksproject, om een biografisch handboek van de Communistische Internationale te ontwikkelen, in samenwerking met het Komintern-archief in Moskou. In het kader van dit project verdiepte hij zijn onderzoek naar het onderwerp van de stalinisatie van Latijns-Amerikaanse communistische partijen, vanaf het einde van de jaren twintig. In 2000 ging Klaus Meschkat met pensioen. Hij is lid van de Wetenschappelijke Adviesraad van Attac. Meschkat was getrouwd met Gisela Mandel die in 1982 overleed.
Bibliografie (selectie)
Klaus Meschkat schreef de volgende boeken:
- 2012 – Kritische theorie en de studentenbeweging: de receptie van kritische theorie in delen van de studentenbeweging aan de hand van het voorbeeld van de term ‘actie’.
- 2010 – Confrontaties, pamfletten en analyses 1958-2010.
- 2010 – Als editor van Jürgen Mothes’: Latijns-Amerika en de ‘generale staf’ van de wereldrevolutie.
- 1995 – Chili; Democratisering; Sociale beweging; Mexico. (Ingo Bultmann, Klaus Meschkat).
- 1987 – Muggen
- 1980 – Colombia (Klaus Meschkat, Petra Rohde, Barbara Töpper).
- 1973 – Bedrijfsstructuren (Klaus Meschkat, Oskar Negt).
- 1965 – De Commune van Parijs van 1971 zoals weerspiegeld in de Sovjet-geschiedschrijving.
Bronnen:
De crisis van de progressieve regimes en de legado van het socialisme van de staat (Klaus Meschkat).
Over grenzen gaan (Klaus Meschkat).
Geschiedenis van de SDS (Tilman Fichter).